Stoma is het Griekse woord voor opening of mond. Een stoma is een kunstmatige uitgang in het lichaam. Deze wordt aangelegd als afvalstoffen niet meer op de natuurlijke weg het lichaam kunnen verlaten. Dit kan zijn voor ontlasting, urine, gal en ademhaling. Een stoma kan aangelegd worden bij aangeboren afwijkingen, darmontstekingen, poliepen, tumoren en verwondingen. In Nederland zijn ongeveer 32000 stomadragers. Afhankelijk waar de aandoening zich bevindt wordt de stoma op een bepaalde plaats aangelegd. De stoma heeft dezelfde kleur als de binnenkant van de mond.

Een stoma heeft weinig of geen gevoel en zal geen pijn doen bij het aanraken. Wel kan het, omdat het een groot aantal kleine bloedvaatjes bevat, snel gaan bloeden bij stoten of schuren (bijvoorbeeld tijdens het verzorgen). Wanneer het bloeden daarna weer stopt, is dit geheel onschuldig. Soorten stoma’s: Colostoma Een colostoma is een kunstmatige uitgang van de dikke darm via de buik. Deze wordt aangelegd wanneer ontlasting niet meer via de normale manier het lichaam kan verlaten. Wanneer de ontlasting via de stoma het lichaam verlaat wordt het opgevangen in een stomazakje, dit wordt op de huid geplakt. Je hebt vele verschillende systemen, bijvoorbeeld met huidplaat en zonder huidplaat.

Ileostoma

Een ileostoma is een stoma van de dunne darm. De ontlasting verlaat niet langer via de anus het lichaam, maar via een uitgang op de buik. Dit gebeurt als (een deel van) de dikke darm is verwijderd en het niet meer mogelijk is de twee overgebleven darmdelen weer aan elkaar te hechten.Omdat de stoma geen kringspier heeft die de ontlasting binnen houdt, kan er op elk moment ontlasting naar buiten komen. De stoma produceert de hele dag ontlasting. Een ileostoma kan op verschillende delen van de dunne darm worden aangelegd. Hoe minder dunne darm er over is, hoe meer invloed dit heeft op het welbevinden van mensen, omdat in dit deel van het lichaam de voedingsstoffen worden opgenomen. Urostoma Een urinestoma is een verbinding van de urinewegen naar buiten. Bij de aanleg van een urinestoma wordt meestal een deel van de urinewegen en de blaas verwijderd. De urine verlaat nu via een uitgang op de buik het lichaam.

Nefrostoma

Dit is een stoma van de nier. Er wordt een zachte katheter in het nierbekken gebracht door de uroloog die de urine afvoert naar een externe urinezak. Deze zak kan bijvoorbeeld aan het bovenbeen gedragen worden. Een nefrostoma is over het algemeen een tijdelijk (tot enkele maanden) hulpmiddel wanneer door een of andere oorzaak (nierstenen, ureterstenose et cetera) de urineleider verstopt is. Tracheostoma  Een tracheostoma is een stoma van de luchtpijp en wordt via een chirurgische ingreep aangebracht door een arts. Via een snee in de hals, tussen de adamsappel en het bovenste gedeelte van het borstbeen, wordt er een opening in de luchtpijp gemaakt. Hierna plaats de arts het buisje, de tracheacanule, in de hals. Bij de verzorging van de colon-, ileo- en urostoma dient rekening gehouden te worden met een aantal punten:

• het stomazakje verwijderd is en de stoma in direct contact met de buitenlucht staat, is het verstandig een nat verbandgaas op de stoma te leggen.Hierdoor beschermt men de stoma en wordt tegengegaan dat uitwerpselen uit de opening komen
• uitwerpselen mogen niet in contact komen met de huid om de stoma heen, indien dit toch gebeurd maak dit dan met water en een gaasje schoon.
• in de plaklaag mogen geen vouwen zitten omdat dit huidirritatie of lekkage kan veroorzaken
• zo nodig kunnen reukfilters aan of in het zakje aangebracht worden
• de huid rond de stoma wordt met lauwwarm water gewassen. Door van de stoma af te wassen kan worden voorkomen dat er vuil in komt.

Bij een tracheostoma is operatief de anatomie in de hals ingrijpend veranderd en eindigt de luchtpijp in de hals. Een tracheostoma kan krimpen en daarom krijgen meeste mensen met een tracheostoma het advies om met voorgeschreven regelmaat een canule te dragen. Het dragen van een filter voor de tracheostoma wordt aangeraden. Filters zijn in alle vormen en maten te bestellen.